Historiagile erromatarren arabera, Kristo aurreko hamazortzigarren urtean Barduloen tribua bizi zen Kanpezuko lurretan, baskoien seme-alabaordeak ziren.

823. urtean Abd-Al-Karín jeneral arabiarrak, Kanpezuko harana suntsitu zuen, hango herriak txikitu eta uztak erre zituen. Harana berriz eraiki zuten Gaztelako Alfontso VI.aren erregealdian, eta XII. mendean hiribildua gotorleku zen eta harresia zuen.

Kokaleku estrategikoa duenez, Nafarroako eta Gaztelako erreinuek lehia ugari izan zituzten hiribildua zela-eta. Nafarroaren pean izan zen 1200era arte, eta urte horretan Alfontso VII.ak konkistatu zuen Gaztelako erreinurako. Gaztelako errege Alfontso X.a Jakintsuak foruak eman zizkion 1256. urtean.

1367an Trastámarako Enrike Nafarroako Karlos II.a erregearekin elkartu zen. Pedro Ankerra, Gaztelako Koroaren titularra, laguntzera joan behar zuen Printze Beltzaren tropen galarazteko Nafarrakoak bere lurraldearen mugak zainduko zituela adostu zuten. Ordainean, Nafarroako erregeak diru-kopuru handi bat jaso zuen, Gipuzkoa, Araba eta Errioxa agindu zitzaizkion, baita San Vicente de La Sonsierra eta Guardiako hiribilduak ere, bahitu gisa.Trastamarakoak Logroñokoa eman zuen.

Alabaina Nafarroako Karlos II. Pedro Ankerrarekin bazuen jada sinatuta Libourneko hitzarmena, eta ez ditu Enrikerekiko akordioak beteko ahalbidetuz Gaztelan Pedro I. eta Printze Beltzaren armada sartzea. Hala ere, Enrike III. heldu zen tronura, eta ez du bere konpromisoa beteko, San Vicente eta Guardiaren itzultzeaz arduratu gabe.

1368an hiribildua Nafarroako erreinuari eman zioten. Hala eta guztiz ere, 1377an Gaztelako Leonor andrea Nafarroako errege izango zenarekin, Karlos III.arekin, ezkondu zen, eta ondorioz hiribildua berriz Gaztelaren esku gelditu zen. Dena dela, Naforroako erregeek Kanpezuko haranan zenbait herri eta erregeren-hiribilduren jabe izango dira. Horiekin Karlos III.ak Vianako Printzerria sortuko du.

1635ean Santikurutze Kanpezuk askatasuna erosi zion Gaztelako Koroari. Felipe IV.ak hiribilduari foruak eta eskubideak itzuli zizkion 1639an.

Independentziako Gudan, 1812ko maiatzaren 13an, ospetsu izan zen Santikurutzen gertatutako bataila Espainiako eta Frantziako tropen artean. Errepresalia moduan, frantsesek Ibernalo ermita erre zuten.

1834ko irailean, Guda Karlistan, Zumalacárregi jeneralaren agindupeko armadak Viana konkistatzera abiatu zen Pianoko bidetik. Azaroan, Karlos jaunak, erregegaiak, hiru egun igaro zituen hiribilduan. Zumalacárreguiren tropek Arquijas batailan garaipena lortu ondoren, Oraa jeneral liberalaren agindupeko tropa garaituak hiribilduan babestu ziren.

Gobernu liberalak Mendizábal Desamortizazio Legea onetsi ondoren, frantziskotar fraideak Piérola komentutik bota zituzten.

Hiribildua babesteko gaztelua, harresiak eta ateak suntsitu egin zituzten Independentzia Gudan eta Guda Karlistan, oraindik harresiaren aztarna batzuk ditugu plazan, eta baita gaztelurantz igotzen ziren kaleen izenak ere.